Vizitor. Ketu mund te gjesh: Forum | Lajme | Video | Filma | Muzike <> Forum | News | Videos | Movies | Music.
Kreu
Episodet e mëposhtme janë shkëputur nga faqe të ndryshme të librit Kurban me autor kreun e opozitës Edi Rama. Fragmentet e përzgjedhura nga redaksia politike e Shekullit, zbardhin jo vetëm opinione të tij, por janë edhe dëshmi për ngjarje konkrete, të lidhura kryesisht me ambjentin politik. Më poshtë, pjesët:
Nano quante veten “më rrugaçi i politikanëve dhe më politikani i rrugaçëve…”
“….Për Fatosin nuk kam thënë ende që, në kohë të patrazuara miqësie, ishte shumë njerëzor, kalorësiak dhe inteligjent në çdo bisedë sado të vështirë. Orët e tij të mira shkuan duke u pakësuar në vite për t’ia lënë vendin një zdërhalljeje të pafundme në pellgun e vanitetit, por në ato orë kam mundur t’i admiroj mprehtësinë e të menduarit e zhdërvjelltësinë e të vepruarit, si edhe një qetësi relaksuese në ndjekjen me vëmendje të bashkëbiseduesit kur dëgjonte gjëra që s’i dinte. Kultura e tij ishte një raft i vogël librash të lexuar brenda një dhome të madhe diturish të grumbulluara me të dëgjuar, ngjarjesh, rrengjesh e anekdotash të mbledhura në valixhen e një përvoje jetësore, ku prej viteve të burgut ishte shtuar edhe një nevojë e çuditshme për të ngatërruar si me kast se kur duhej të ishte serioz e kur garip. Kjo e bënte, siç e pat thënë vetë njëherë çakërrqejf, e sjell këtu dashamirësisht, “më rrugaçin e politikanëve dhe më politikanin e rrugaçëve…”.
Olldashi për Berishën: “Lëre pse e nxeh, se do na mbajë këtu gjithë ditën”
“… Zgjidhja e kompromisit që propozova përballë murit shurdh të qeverisë në një tryezë ku debati rrodhi në përroin psikik të Saliut, që ia mori me të shara këngës së tij të dashurisë për Enverin, ishte që konkursi i ri të bëhej për guaskën e zbrazët të Piramidës dhe t’u kërkohej arkitektëve të huaj një tjetër martesë e godinës historike me një formë të re arkitektonike, duke akomoduar kështu edhe jetën parlamentare edhe jetën publike e qytetare dhe mbi të gjitha duke ruajtur proporcionet aq delikate të asaj zone. Po me murin s’fiitet, me injorancën e veshur me pushtet aq më pak, kështu përpjekja për kompromis u shua në hirin e zjarrit që ndezi aty me drurët e malit të akuzave të tij bariu i qeverisë dhe të cilit i fryu me fyellin e saj të vicklave baresha e parlamentit, çka mua më solli ndërmend Konicën “A kini në mos filozofi pak mend për të kuptuar që fjalët tuaja janë fjalë gomari?” ndërsa Sokoli, Olldashi, ministri i Punëve Publike, që më kishte qëlluar afër, më tha nëpër dhëmbë: “Lëre, pse e nxeh, apo që të na mbajë këtu gjithë ditën?”. Hapi rrugë të marrit, me një fjalë…”
Zëdhënësja e Berishës: “Dua të bëj karrierë, ky është një m..për të ngrënë’
“… Kjo është historia e dhimbshme politike e kujtdo që ka mundur të bëjë karrierë në atë parti duke siguruar një vend për fytyrën në posterat elektoralë të PD-së dhe në fotografitë e qeverive të Saliut, ky është edhe mësimi që kjo komedi njerëzore e luajtur seriozisht, mbushur me akte kamikazësh që në publik s’e kanë për gjë të recitojnë çdo poshtërsi ndërsa në privat të thonë “kështu e ka politika!” i jep çdo të riu e të reje që kapërcen pragun e oborrit të bajraktarit, si një vajzë e re, fjala vjen, familja e së cilës ka lidhje jo edhe fare të largëta gjaku nga ana e baballarëve dhe sidomos miqësie nga ana e nënave me familjen time, e cila recitonte pa pushim nga selia e Partisë Demokratike të gjitha perversitetet e diktuara nga Saliu me celular për të përgojuar pikërisht familjen time, babanë, djalin, nënën e tij, nënën time, mua pa diskutim. Dhe kur Endri Fuga, drejtori im i komunikimit, që e kishte pasur në klasë në gjimnaz, i pataksur ngaqë mori vesh një ditë prej meje pikërisht këto lidhje, e pyeti “Si ka mundësi që ti pranon të shash publikisht me atë zhargon vulgar rruge një familje që ka lidhje me familjen tënde?” ajo iu përgjigj: “Unë dua të bëj karrierë Endri dhe ky është një mut për t’u ngrënë aty te ne, nëse do që Doktori të të japë dorën, ja si Gerti, Bogdani, që e hëngri të gjithin dhe pastaj u bë deputet!”
Ankesa për vëllanë e Bodes që kujdesej për breshkat në zyrën e Ramës
“….Dikush një ditë më pyeti se pse duhet të luftonte ai kur ishte i papunë dhe “bukën time”, kështu tha, e ha vëllai i Ridvan Bodes në bashki. As e dija që vëllai i ofiqarit të lartë të Saliut, me të cilin s’kam asnjë njohje e për të cilin nuk ushqej së largu asnjë respekt, përderisa ia njoh karrierën politike të filluar si anëtar i shoqatës së vullnetarëve të Enverit kur Shqipëria ishte ngritur më këmbë për të rrëzuar monumentin e diktatorit komunist, më pas si ministër të piramidave dhe, së fundmi, si ministër të një kolapsi financiar që po i afrohet vendit tonë në këto kohë si një furtunë e pashmangshme alla greke, ndërkohë që ky birboja vazhdon jo vetëm t’i bindet me përulësinë e një skllavi politikës antikombëtare të Saliut me financat dhe ekonominë e vendit, po edhe të bëjë avokatin e kësaj politike me vetësigurinë e një provinciali kokorroç. “E di ti, e di”, më tha ankuesi në fjalë, “që e ke aty vëllain e Ridvanit, se të ushqen breshkat në zyrë!”
Histori më vete ajo e dy breshkave që ndanë me mua zyrën e kryetarit të bashkisë, ngase një mik i huaj, artist, jo mjek në fakt, më pat thënë se prania e breshkës në mjedisin ku rri është një ndihmë e vyer për një astmatik dhe për mua, që vuaj qysh në fëmijëri nga astma bronkiale, po edhe më tërheqin besëtytnitë e çuditshme të kësaj natyre, ky m’u bë sebepi i kësaj bashkëjetese me dy breshkat që i mora me vete në makinë një natë teksa mundoheshin të kapërcenin rrezikun e rrugës para Pallatit të Brigadave, po burrin e urtë rreth të pesëdhjetave a diçka më shumë që hynte në zyrën time për t’u sjellë ushqimin, punonjës në Kopshtin Zoologjik, të cilit i dija vetëm emrin e ia çmoja një mirësjellje të pashtirur, si mund ta largoja nga puna pse kishte vëlla ministrin e Saliut? Madje në kohën e kësaj ankese i vëllai s’qe as ministër…”
Krahasimi mes Fatos Nanos dhe Sali Berishës, sipas Edi Ramës
“….E kam të vështirë ta gjej brenda familjes sonë politike ndonjë kritik më të ashpër se sa veten për qeverisjen e trishtueshme të Fatos Nanos pas katharsisit të shpifur. Por e kam të pamundur të gjej arsye për të mos e parë e shprehur kontrastin që në fakt ekziston, gjithnjë e më i madh, mes dy keqqeverisjesh thelbësisht të ndryshme, mes arrogancës mendjelehtë të asaj keqqeverisjeje dhe harbutërisë dorërëndë të keqqeverisjes së Saliut, mes organizimit të çorganizuar të asaj keqqeverisjeje dhe çorganizimit të organizuar të keqqeverisjes së Saliut, mes pasojave jo të vogla të asaj keqqeverisjeje dhe dëmeve të pallogaritshme të keqqeverisjes së Saliut.
E, më e rëndësishmja, mes lirisë që, sidoqoftë, krijonte frymëmarrje edhe vetë brenda qeverisë e jo më jashtë saj gjatë keqqeverisjes së Fatosit, dhe mungesës asfiksuese të lirisë, jo në qeveri që as bëhet fjalë, po edhe shumëkund jashtë saj, përgjatë keqqeverisjes së Saliut që po mbyt Shqipërinë në borxhe, varfëri, papunësi, padituri, batakçillëk. Qeveria e Fatosit mblidhte urrejtje ngaqë s’dinte t’i bënte gjërat siç duhej, por s’mbillte urrejtje, sepse Fatosin e trullos mllefi hakmarrës po s’di të urrejë, ndërsa qeveria e Saliut mbledh urrejtje ngaqë i bën gjërat siç nuk duhet, po s’resht ndërkohë së mbjelli urrejtje, sepse të urrejë është gjëja që Saliu di të bëjë më mirë.
E gjithë historia e tij është një histori urrejtjeje, aspak e ngritur mbi ideologjinë, po vetëm mbi instinktin e zotërimit të pushtetit mbi të tjerët, jo duke i frymëzuar njerëzit ta ndjekin në rrugën e një të ardhmeje më të mirë, po duke i yshtur, me agjitacion vulgar e shpërblime korruptive, të urrejnë këdo që atij ia zë rrugën në ushtrimin e pushtetit dhe duke e sprovuar kësisoj shumë keq Shqipërinë njëzet vjet me radhë pas përmbysjes së komunizmit. (…)
Fatosi i frikej ligjit, Saliu e tremb ligjin. Fatosi ishte shtetndjekës edhe pse s’ishte shtetndërtues, Saliu shtetin e lidh pas vetes siç lidheshin të vrarët pas karrove të kondotierëve triumfatorë, sepse është shtetshkatërrues. Politikat e Fatosit s’dilnin jashtë hijes së shtetit edhe kur ceknin kufirin me antishtetin, politikat e Saliut shtetin e kthejnë në hije të tijën, sepse Saliu është antishteti që paraprin. E majta e Fatosit s’ishte e majtë, po hibrid mes së majtës e muhabetit për muhabet, siç ishte vetë Fatosi, e djathta e Saliut s’është e djathtë, po pjellë e flirtit mes komunizmit e bajraktarizmit, siç është Saliu vetë. Fatosi ishte në fund shiu, Saliu ishte qysh në fillim breshëri. Shqipërisë Fatosi ia punoi keq edhe për të keqen e vet, Saliu po ia punon si mosozot më keq, se veç oreksit të vet s’ka asnjë shtysë tjetër për të ndenjur në pushtet…”
* * *
Libri i Ramës: Njohja me Nanon dhe biseda e fundit me Metën
Kalimi i Ilir Metës në koalicionin e djathtë është përfolur shumë gjatë këtyre viteve. Është folur për një sherr mes Ramës dhe Metës, por kjo nuk është shpjeguar nga asnjëri prej tyre. Në librin “Kurban” Rama ka folur për herë të parë për këtë ndarje, mandatin e kreut të LSI-së në Tiranë dhe për më tepër si e njeh ai mikun-armikun e tij Ilir Meta. Më poshtë pjesë nga libri “Kurban” i Edi Ramës:
Një stuhi e re politike, e gjatë dhe sfilitëse, ra mbi Bashkinë e Tiranës kur Ilir Meta bëri piruetën e radhës duke shpallur largimin nga koalicioni me Partinë Socialiste për të luftuar, siç tha ai, kundër pazareve të PS-së me PD-në, vetëm 48 ore pasi i kisha folur hapur për idenë time të reformës zgjedhore. Qemë ndarë miqësisht në zyrën time me fjalën që do të rishihemi shumë shpejt për të vendosur mbi piketat e reformës. E kam përsëritur më shumë se njëherë deri këtu, ky s’është vendi për të shtjelluar rrjedhën e ngatërruar të disa ngjarjeve përcaktuese në rrugëtimin e Partisë Socialiste, megjithatë besoj se do të me gjykoje keq nëse ketë moment do ta kaloja pa një shpjegim pak me te gjatë se ç’kam bërë hera-herës kur rrëfimi im ka cekur jetën politike për të dhënë kontekstin e gjërave të ndodhura me bashkinë për shkaqe kryekëput politike.
E vërteta e atij largimi, të paktën në këndvështrimin tim, është krejt e ndryshme nga ajo që ka fituar qytetarinë sot optikën e opinionit, sidomos të zëdhënësve të publikut, kur bëhet fjalë për shkaqet e rindarjes së Ilirit me Partinë Socialiste për t’u rifutur në rrugën vetmitare të LSI-së. Ose, e thënë ndryshe, nuk është aspak e vërtetë që unë desha të imponoj pa kushte sistemin e ri zgjedhor, modelin spanjoll, i cili pastaj u kthye në nen kushtetues, sepse paskam pasur qëllim asgjësimin e LSI-së. E kundërta është e vërtetë, synimi im ishte krijimi i një boshti solid PS-LSI përmes atij sistemi dhe të gjitha shifrat e derisotme, të dy palë zgjedhjeve me sistemin e ri, madje edhe për aq sa ato janë të vërteta në kushtet kur në rang kombëtar ka pasur manipulime të mëdha të votës për subjektet politike opozitare edhe në 2009-ën edhe në 2011-ën, tregojnë se me këtë sistem, pavarësisht manipulimeve, edhe koalicioni ynë do të ishte fitues, edhe LSI do të kishte më shumë se katër deputetët që mundi të fuste në Kuvend dy vjet më parë, ndër të cilët mandati i vetë Ilir Metës në Tiranë u sajua me një marifet, për të cilin ka dëshmitarë e nuk u fitua me vota, po iu rrëmbye PS-së në dekikat e fundit. Nënvizoj këtu se, ndryshe nga ç’thashethemohet, unë s’kam asnjë gisht në atë marifet, e kam marrë vesh më vonë, por spekulimi ka lindur nga fakti që kam urdhëruar me mesazh të gjithë kujdestarët elektoralë të partisë sonë të ruajnë, pavarësisht armiqësisë politike, çdo votë të LSI-së, e cila s’kishte anëtarë në komisione dhe rrezikonte të goditej nga vjedhje që kurrë, asnjëherë e për asnjë arsye, Partia Socialiste në qendër s’ka stimuluar e s’do t’i stimulojë ndonjëherë sa të jem unë në krye, në kurriz të askujt. As të kundërshtarit.
Jo vetëm aq sa thashë, po jam i bindur se falë sistemit të ri, as PS-ja s’do të kishte e vetme shumicën e 71 votave që acaronin paranojën e Ilirit, duke e bërë të frikej se mund të defaktorizohej për shkak të humbjes së çdo ndikimi mbi qeverisjen, as LSI-ja nuk do ta humbte çelësin e kontrollit të shumicës, pa të cilin Ilir Meta s’e kupton dot ekzistencën e tij në krye të asaj partie të vogël dhe as boshti PS-LSI nuk do të rrezikohej dot nga ansambli folklorik i koalicionit të Saliut, të paktën sa kohë që Saliu të ishte në krye të Partisë Demokratike. Deri këtu jemi te faktet, jo tek opinionet dhe të gjitha faktet thonë se është kështu, kush thotë s’është kështu, s’ka fakte po vetëm opinione pa bazë logjike e faktike.
Çfarë ndodhi atëherë?
Duke e njohur mirë Ilir Metën, paqëndrueshmërinë e tij, paranojën se çdo njeri që ka pranë kërkon t’ia hedhë dhe delirin e lindur bashkë me LSI-në për të futur një sferë të madhe në një sferë të vogël, që i ngrinte krye sa herë ngacmohej prej të qenit në paqe e sidomos prej komplimenteve pa karar a thashethemeve me zarar që i bënte shpura e pandarë e servilëve të tij, injorantë deri në dhimbje e dallkaukë deri në bezdi, me të cilët është rrethuar tradicionalisht për t’u mbrojtur nga ata pak bashkëpunëtorë me mend që ka pasur afër, e ftova për bisedën që bëmë. Sapo kishin nisur debatet e keqkuptimet në shtyp për ndryshimin e sistemit zgjedhor dhe kërcënimin jetik që u vinte partive të vogla nga sistemi spanjoll ose, siç u pagëzua qysh në fillim, sistemi i Kaçit, që e bënte kërcënimin e supozuar të dukej edhe më i zi për shkak ti reputacionit që Kastriot Islami gëzonte në mjedisin politik, posaçërisht atë opozitar, si “nëna e gjithë intrigave” në familjen socialiste. Shtuar këtu edhe alergjia e lëkurës që u shkaktohej reciprokisht të dyve, Meta e Islamit, kur njëri dëgjonte emrin e tjetrit, s’ishte aspak e zorshme të hamendësoje se terreni psikologjik për reformën ishte i minuar nga mosbesimi total pa nisur ende puna e përbashkët që duhej të bënim për të. Qëllimi im ishte pikërisht çminimi i atij terreni, duke i folur hapur Ilirit dhe duke i kërkuar që ti mos lejonim të na ngatërrohej me llafe rrugësh e kafenesh at proces që ishte natyrshëm boll i ngatërruar, ndërkohë që pa asnjë dyshim, jo vetëm që s’dëshiroja tkurrjen e LSI-së, po përkundrazi besoja me bindje të plotë se modeli spanjoll zgjidhte shkëlqyeshëm qoftë ekuacionin e fitores të zgjedhjeve, qoftë problemin e bashkëjetesës së vështirë mes dy partive tona.
“Reforma zgjedhore”, i thashë pakashumë, “është një proces tejet delikat, sepse ka të bëjë drejtpërdrejt me vetë klasën politike, prek interesa, ngjall orekse, krijon shtigje shumë të shpeshta për dyshime, keqinterpretime, keqkuptime. Unë s’kam asnjë arsye në botë ta fus reformën në një rrugë që na ndan. Modeli spanjoll me duket absolutisht më i përshtatshmi, të paktën nga sa unë kam lexuar mes modelesh të ndryshme, qoftë për PS-në, qoftë për LSI-në. Por nëse ty kjo nuk të rezulton kështu, jam plotësisht i gatshëm të vendosim ndryshe. E vetmja gjë që të kërkoj është që konkluzionet t’i nxjerrim jo me hamendje, as me dyshime reciproke, as me llafe që ikin e vijnë vesh më vesh dhe ty të ndikojnë për keq. Mblidh njerëzit e t’u të besuar, ata që marrin vesh nga kjo ponë, jepu detyrën të bëjnë analizat përkatëse dhe më thuaj. Nëse do të flasësh edhe me Kastriotin, e ke në dispozicion për të gjitha sqarimet tona.”
Duhet një penë që unë s’e kam për ta vizatuar me fjalë portretin e Ilir Metës kur është i gjithi i pushtuar prej sëkëlldisë së dyshimit e të frikës që i shkon në kockë dhe ia paralizon lidhjet mes trurit, figurës e zërit, fytyra i buzëqesh ndërsa sytë i lëvizte ngado për të mos ndaluar mbi fytyrën e të dyshuarit në karrigen përballë, njërën dorë, atë pa celular, e ve në mes duke kapur rripin e pantallonave. Fjalitë që thotë janë të rralla, tek-tuk edhe pa asnjë lidhje me bisedën, një mërmërimë në formë “ë”- je të zvargur i del hera-herës sikur njëkohësisht ndjek bashkëfolësin e i thotë vetes, po të dëgjoj po s’të flas dot tani, çohet për ndonjë telefonatë po pa lidhje, ulet prapë, derisa në fund, pasi dëgjon e dëgjon, plas papritmas në vaj të qeshur buçitëse me kokën e shtriqur pas e supet që tunden nga gazmendi, pastaj dëgjon edhe njëherë të njëjtën gjë nga ana e bashkëbiseduesit të sëkëlldisur po ashtu ngaqë s’i vjen asnjë valë tjetër veç dyshimit të përçuar nga çdo pore e Ilirit dhe çohet duke thënë gjithnjë një frazë që lidhet me një “mirë do flasim”.
Pikërisht kështu e mbylli edhe atë bisedë duke thënë. “Mirë, flori, kuptova, do ta shoh e do flasim!” “Një gjë unë them që sot me bindje”, i thashë duke u ngritur në përpjekjen finale, të kotë, që të ngulja gozhdën e shtrembëruar nga goditjet e përsëritura të arsyetimit në veshët e bukosur të Ilirit, ku e ndieja që zëri im hynte vetëm zhurmë turbulluese: “Me sistemin spanjoll jemi qetësisht fitimtarë, të pakën derisa Saliu të jetë në politikë. Nëse ti s’e krijon këtë bindje, gjejmë një zgjidhje tjetër, s’ka asnjë problem.” Por, fatkeqësisht për shumicën e këtij populli, problemi kishte lindur dhe zgjidhja tjetër kishte vdekur para se ta kërkonim, lavjerrësit në kokën e Ilir Metës i kishte ardhur ora për të lëvizur djathtas, ndërsa Ilirit dita për të bërë sikur po lëvizte më majtas, që të shpëtonte të majtën, socialistët e vërtetë, vetë Shqipërinë nga një pazar i madh, që në fakt s’ishte gjë tjetër veçse shprehja e frikës së tij imagjinare se mund të mbetej vetë jashtë pazarit.
Dy ditë më vonë e pashë në televizion të deklaronte fillimin e aventurës që, përveç të tjerave, e ktheu në dy vjet makth për kryeqytetin e Shqipërisë Këshillin Bashkiak të Tiranës, i cili, falë flirtit të Saliut me Ilirin deri në qershorin e vitit 2009 dhe martesës së të dyve në korrik të po atij viti, mbeti dy herë rresht pa buxhet të miratuar, u bllokuan të gjitha investimet nga taksat e qytetarëve, ngrinë projekte të rëndësisë së gjithanshme për Tiranën, për çerdhe, kopshte, shkolla, qendra komunitare, rrugë, parqe, linja të reja autobusësh, shpërndarje banesash sociale, gjithçka që ishte gati për t’u bërë realitet. Rrethimi primitiv katërvjeçar i Saliut hyri kështu në fazën e një barbarie të pandodhur kurrë ndonjëherë në një qytet europian dhe këdo që kam pyetur ndër krye tarë bashkish nga Amerika Latine, Afrika, Azia, kanë ngritur supet të çuditur për mundësinë e një paudhësie të tillë, sepse ndryshe nga Shqipëria, ku opinionistë që janë rreshtuar shqytarë në listën e pagave të qeverisë, të quajtur për zakon analistë të pavarur, këtë e komentonin si një nyje që duhej këputur duke larguar kryetarin e opozitës nga bashkia, jo kryeministrin barbar nga qeveria, bashkëbiseduesit e mi të rastit më thoshin se në vendet e tyre qeveria do të humbiste karriget po të guxonte t’ia bënte një qyteti çfarëdo, jo më kryeqytetit të vendit, një karshillëk kaq të dëmshëm.
Edi Rama: Si u njoha me Fatos Nanon dhe si hyra në politikë
Më poshtë pjesë nga libri Kurban i Edi Ramës, prezantuar dje në një nga sallat e Hotel Sheraton. Në këtë pjesë, Rama flet për Fatos Nanon dhe momentet e njohjes me të, për të cilat përdoret shpesh politikisht, një shprehje e Nanos që e “gjeti refugjat thonjpaprerë”. Më poshtë, e vërteta sipas Ramës:
“….Palaçollëku më i fundit kishte qenë një komision hetimor kundër meje në të hyrë të njëjtit vit, që ishte në fakt vijim atavik i një bashkëpunimi të vendosur mes Fatosit e Saliut qysh në kohën e katharsisit, atëherë kur, – me ndihmën e drejtpërdrejtë të armikut historik, i cili nuk çonte PD-në në Kuvend për t’u lënë fushë të lirë socialistëve të shqyenin njëri-tjetrin në kacafytjen e tyre torturuese sa në rrugë e sa në sallën kuvendore ku qeveria s’i arrinte dot numrat për të hapur seancat e miratimit të ministrave – “Konti i Montekristos” realizoi hakmarrjen e planifikuar duke e detyruar të dorëzohej qeverinë e Ilir Metës.
Ishte vetëm pika e parë e planit të bashkëpunimit mes ish Presidentit dhe ish të burgosurit të tij, ku parashiheshin me radhë goditja e kryetarit të Gjykatës Kushtetuese, – ai që Saliu e ngrinte dhe ulte paturpësisht me nofkën Mark Abdia, – pastaj me komisione hetimore parlamentare për kryetarin e SHIK-ut dhe më tutje kryetarin e Bashkisë së Tiranës, pra mua, armikun e shpallur të Saliut qysh në dekikat e para të krijimit të Partisë Demokratike dhe mikun armik të Fatosit qysh nga dita inaugurale e katharsisit, kur u tregoi para kamerave fshatarëve të mbledhur në një pijetore në Pezë sesi më kishte gjetur rrugëve në Francë, refugjat thonjpaprerë, që merresha me kontrabandim ikonash, ndërkohë që ishim takuar në fakt për herë të parë në zyrën e tij në ditët e rikthimit tim disaditor në Tiranë nga Parisi pas shumë kohësh, vetëm pak muaj pas rikthimit të tij në atë zyrë me fitoren e qershorit 1997.
Ruaja një mbresë të shkëlqyer nga nata e asaj fitoreje, kur rastësia e solli që edhe të flisnim për herë të parë me njëri-tjetrin. Atë mbrëmje isha në shtëpinë e Bashkim Shehut në Barcelonë, mik i mirë me të cilin shihemi rrallë, po është përherë kënaqësi e posaçme të bisedosh (…)
Ndiqnim rezultatet me telefon kur, në një nga bisedat me Avokatin, më kaloi “Mjekrën”, siç e quanim mes nesh Fatos Nanon, që pasi e urova për fitoren, më çuditi me përgjigjen: “Është rasti të të uroj edhe unë ty, sepse kjo është fitorja ime sa ç’është jotja, pres të shihemi shpejt!” Më çuditi, sepse ishte ngrohtësisht miqësor, a thua se njiheshim që gjithmonë dhe kishte përulësinë e sojit më të mirë të njerëzve të suksesshëm, që famën apo fuqinë e përçojnë si gjerësi shpirtërore, cilësi që më vonë vajti duke iu tretur paralelisht me humbjen e sigurisë, sidomos pas katastrofës së 14 shtatorit të një viti më vonë. Në zyrën e tij më çoi një tjetër soj i veçantë njeriu, i ndjeri Gramoz Pashko, rebeli mondan dhe eklektik i Lëvizjes së Dhjetorit ’90, që kishte dalë nga paraskena politike dhe ndihmonte pas kuintave si këshilltar kryeministrin që rrëzoi në vitin ’91, për të ringritur Shqipërinë e rrëzuar nën gërmadhat e piramidave që la mbas vetes në ’97-ën binjaku komunist e bajraktar i Pashkos në krye të asaj lëvizjeje.
Fatosi më priti me shumë dashuri, duke rrëzuar në pak minuta çdo barrierë të mosnjohjes dhe më ftoi përzemërsisht në shtëpinë e tij për darkë, pasi takova po aty, në zyrën e tij, edhe gruan e vet fisnike Rexhinën, e më tregoi që do të nisnin të bijën në Paris për shkollim, duke më kërkuar shumë vëllazërisht të mbaja sa të mundesha një sy të hapur vëmendjeje ndaj saj.
Jemi takuar më mbrapa edhe në Paris, kur erdhi në krye të delegacionit qeveritar. Drekuam në një restorant të bukur pranë Operës së Bastijës, ku vazhdoi të mundohej të më bindte pse duhej të kthehesha në Tiranë, ma kishte thënë disa herë në formë sfiduese, për t’iu bërë krah atij që ndihej “i vetmuar si në burg në lartësinë morale dhe intelektuale nga e qeveriste Shqipërinë, i rrethuar me pleshta e parazitë që meritonin t’ua mbyllte çadrën e t’i linte të kalbeshin në shi”, pa munguar të më falënderonte, siç nuk harroi ta bënte në asnjë nga kontaktet tona telefonike për herët që e ftoja, në fakt me shumë kënaqësi, Edën, vajzën e tyre vërtet të mrekullueshme, për darka me miq në shtëpi a ndonjë festë sallonesh parisiene.
E nëse im atë s’do të më kishte sjellë befasisht në prill të vitit 1998 për funeralin e vet në Tiranë, duke më futur në një dëshpërim hutues dhe kallur në shpirt një ndjenjë brejtëse faji për jetën arratiske, që më shtynë të pranoja dorashkën e Fatosit, i cili, rastësia deshi të ishte duke riformatuar qeverinë pikërisht në të thyer të atij prilli, – s’kishte as edhe një gjasë që unë t’i përgjigjesha apelit të përsëritur të kryeministrit të vendit për të lënë botën e artit dhe qytetin me të cilin isha dashuruar asokohe i gjithi e për të hyrë në arenën ku jam sot e gjithë ditën.
Po katharsisi nëpër pijetoret e Shqipërisë kishte nevojë për meze që të shoqëronin “betejën parimore” teksa ngriheshin dollitë për shëndetin e atdheut në rrezik dhe spektatorët e asaj kacafytjeje donin mish të cilësisë së pare jo llafe, kështu që s’pyeste më konti i kthyer me thikë në gojë se kë therte publikisht ndër “miqtë” për ta bërë joshës, al sangue, ushqimin që i hidhte turmës.
Për Saliun e gjitha ishte një dhuratë nga qielli, një punë e pistë e bërë me duart e kundërshtarit për të shkatërruar në fund fare vetë kundërshtarin, siç edhe ndodhi në të vërtetë më tutje. Ndërsa për Fatosin katharsisi ishte fundi i fillimit aq premtues të orëve të veta më të mira dhe fillimi i fundit të shkëlqimit të vet si pjella fenomenale e një partie të vjetër e të madhe shqiptare, së cilës, ca falë fatit të mirë e pastaj të keq personal, ca prej konstitucionit moral të vetë asaj dhe ca sepse ishte i zoti të fliste e të bënte gjëra që askush tjetër s’i bënte dot si ai në tërë ato vite të rëndëngarkuara, i dha me lidershipin e tij Partisë Socialiste fuqinë për të rilindur si force e shpresës, siç i dha më votë edhe dërrmën për të lënguar. Saliut i interesonte zhvillimi i planit të kontit tanimë kryeministër, kurse për Fatosin e kthyer në një limokondor gojëfarmak, tjetërsuar thellë nga rrethana që ia shuan dritën e brendshme e ia nxorën mbi sipërfaqe të gjitha dobësitë degraduese, rikthimi i dytë në krye të qeverisë kishte thjesht trajtën e të shijuarit të pushtetit jo më si fuqi afirmimi të unit përmes ndryshimit të vendit e jetëve të njerëzve, po vetëm afirmim të fuqisë së ushtruar drejtpërdrejt mbi njerëzit, sidomos njerëzit që udhëhiqte, ndaj të cilëve ndihej shpesh si një diell fatkeq që u kishte dhënë gjithçka, jetë, dritë, punë “ca qenieve që nuk e meritonin atë mbi krye” ose pse ishin thjesht “legenë” për të mos thënë një fjalë tjetër që e kishte në majë të gjuhës në radhë të parë për puthadorët e tij ose pse ishin “mosmirënjohës të pakorrigjueshëm”. Tek këta të dytët, “mosmirënjohësit”, isha edhe unë, madje në krye të listës…”
